Mheshimiwa Dkt. William Samoei Ruto, Rais wa Jamhuri ya Kenya,
Katika barua yetu ya wazi ya awali, tuliainisha changamoto za muda mrefu ambazo madereva na makondakta wa masafa marefu wanapitia: barabara mbovu, unyanyasaji, ukosefu wa mifumo ya ustawi, na kutengwa kwenye maamuzi ya kisera. Kwa bahati mbaya, wiki mbili zilizopita zimeonyesha kwa uwazi zaidi jinsi masuala haya yalivyo makubwa na ya dharura.
Tunakuwekea bayana matukio ya hivi karibuni ambayo yameutikisa umma wa madereva na kuweka biashara ya kitaifa hatarini.
1. Mgogoro wa Foleni ya Malaba–Kanduyi
Kwa wiki mbili mfululizo sasa, barabara ya Malaba–Kanduyi imefungwa na foleni ya malori yenye urefu wa takribani kilomita 20 na hali inazidi kuwa mbaya kila siku.
Hali hii ilijitokeza mara tu baada ya ziara ya Waziri wa Uwekezaji, Biashara na Viwanda, Bw. Lee Kinyanjui katika mpaka wa Malaba, lakini hakuna hatua madhubuti iliyoonekana kufuatia. Madereva wamesalia wamesimama kwa siku nyingi katika mazingira magumu na hatari:
- Hakuna vyoo kwa ajili ya usafi.
- Hakuna vituo vya afya karibu, hata kwa dharura.
- Usalama dhaifu, unaowaweka madereva katika hatari ya mashambulizi na wizi.
- Mvurugano na kuingiliana kwa magari, baadhi vikishirikiana na polisi.
- Hakuna huduma muhimu, kama vile migahawa, maeneo salama ya kupumzika, au stesheni za malori.
- Malori ya kubeba mafuta yamekwama, yakileta hatari kubwa ya kitaifa iwapo moto au ajali itatokea.
Mheshimiwa Rais, hii si foleni ya kawaida tena, ni janga la kibinadamu na tishio la kiusalama la kitaifa linalohitaji hatua za haraka za serikali.
2. Malori Kupigwa Mawe – Vioo Kuvunjwa
Mwezi huu pekee, malori matano yamepigwa mawe katika foleni ya Malaba na vioo kuvunjwa. Mashambulizi haya yanahatarisha maisha, yanaharibu mali kwa gharama kubwa, na kuchelewesha usafirishaji, hali inayodhoofisha nafasi ya Kenya katika biashara ya kikanda.
3. Vifo vya Madereva Wawili wa Kampuni ya Kyoga
Tunawomboleza madereva wawili wa Kyoga waliopoteza maisha yao huko Nangeni na Malaba. Mmoja anaaminika alikuwa akipambana na changamoto za afya ya akili zinazohusiana na kazi, huku mwingine akifariki kutokana na magonjwa ya kiafya.
Vifo hivi vinatufanya tujiulize swali nyeti: Ni nani anayejali afya za madereva wa masafa marefu kazini?
Matukio haya ni kumbusho chungu la umuhimu wa:
- Kuanzisha programu za afya za kikazi kwa madereva.
- Kufanya uchunguzi wa kiafya wa mara kwa mara kwa madereva wa masafa marefu.
- Kuunda mfumo maalum wa bima ya afya na afya ya akili, ili madereva wasiteseke kimya kimya hadi kupoteza maisha.
4. Tukio la Busia – Nyaya Kukatwa
Tarehe 23 Septemba 2025 huko Busia, dereva mmoja alipaki lori karibu na geti la forodha usiku kucha, lakini alipoamka asubuhi, nyaya zote zilikuwa zimekatwa. Tukio hili lilimwacha akiangamia kwa hasara kubwa na linaibua swali muhimu: madereva wanaweza wapi kupaki malori yao kwa usalama?
Kenya haina maegesho salama na yanayosimamiwa ipasavyo ya malori, hasa mipakani. Madereva huachwa wakikabiliwa na uharibifu, wizi, na hata vurugu wakati wanapojaribu kupumzika baada ya safari ndefu.
5. Polisi wa Maseno Kukamatwa kwa Wizi
Mnamo tarehe 23 Septemba 2025, Wakenya waliamka na habari za kushtua kwamba askari polisi wanane wa kituo cha Maseno walikamatwa kwa tuhuma za wizi wa gari lililokuwa limeokolewa.
Tukio hili limejiri wakati kukiwa na ripoti za mara kwa mara za ukosefu wa usalama kati ya Maseno na Busia, ambapo madereva wa malori wamelazimishwa kusimama, kupigwa vibaya, na mali pamoja na mihuri yao kuibiwa.
Wale tuliowakabidhi jukumu la kutulinda wanaposhiriki uhalifu, madereva wanabaki wakiwa wamesalitiwa na kuachwa bila msaada.
Maombi Yetu Kwako, Mheshimiwa Rais
Mheshimiwa Rais, majanga haya hayawezi kutenganishwa na changamoto tulizoeleza kwenye barua yetu ya kwanza ya wazi. Kwa hivyo tunarudia na kupanua maombi yetu yafuatayo:
- Chukua hatua za dharura kutatua foleni ya Malaba–Kanduyi, kwa kutoa huduma za usafi, afya, doria, na maeneo salama ya kupumzika.
- Kuanzisha maeneo salama ya maegesho ya malori yenye taa na ulinzi kwenye barabara kuu na miji ya mipakani.
- Kuchunguza na kukomesha visa vya kupigwa mawe kwa malori, ili kulinda maisha na mali.
- Kudhibiti vitendo vya polisi, na kuchukua hatua kali dhidi ya wahusika ili kurejesha imani.
- Kuimarisha doria za kijasusi na ulinzi kwenye maeneo hatari kama Kanduyi–Malaba, Busia, na Maseno.
- Kufanya mapitio na kuunda mfumo wa mshahara wa chini wenye ulinzi wa ajira kwa madereva.
- Kuwalinda madereva wa Kenya wanaofanya kazi nje ya nchi kupitia diplomasia madhubuti na makubaliano ya kikanda.
- Kuhakikisha ushirikishwaji wa madereva kwenye bodi na taasisi za kisera (NTSA, KeNHA, KRB, n.k.).
- Kuunda bima ya afya maalum kwa madereva, ikiwemo huduma za dharura mipakani na msaada wa afya ya akili.
- Kuanzisha Baraza la Kitaifa la Usalama na Ustawi wa Madereva kushughulikia masuala ya usalama na ustawi.
- Kuboresha mifumo ya forodha na clearance mipakani, ili kuondoa misururu mirefu ya malori.
- Kuharakisha ukarabati na upanuzi wa barabara, zikiwa na miundombinu ya kudumu, alama, taa, na maeneo salama ya kupumzika.
- Kutoa huduma za ushauri nasaha na msaada wa afya ya akili kwa madereva wanaokabiliwa na msongo na kuchoka kupita kiasi.
- Kuratibu ushirikiano wa wazi na viongozi wa madereva kwa suluhisho za vitendo.
- Kutangaza Wiki ya Kitaifa ya Madereva ili kutambua na kusherehekea mchango wa madereva kwenye uchumi wa Kenya.
Hitimisho
Mheshimiwa Rais, uchumi wa Kenya hauwezi kusonga bila madereva. Lakini leo, maisha ya madereva yako hatarini, afya zao zimepuuzwa, na michango yao imeachwa bila kuthaminiwa.
Foleni ya Malaba–Kanduyi, mashambulizi ya kupigwa mawe, vifo vya madereva, na wizi unaohusiana na polisi si “matukio ya kawaida” tu—ni masuala ya dharura ya kitaifa yanayohatarisha maisha na riziki.
Hatuiombi starehe. Tunaomba heshima, usalama, afya, na kutambulika. Madereva ndio uti wa mgongo wa uchumi huu—lakini sasa, migongo yetu inavunjika.
Tunaomba uchukue hatua haraka, kwa uamuzi, na kwa huruma.
Kwa heshima,
Chama cha Madereva na Makondakta wa Masafa Marefu Kenya
Thank you for this we need his intervention so that our drivers get their rights
Absolutely.
Tuko pamoja
Kabisa boss.